W ostatnich miesiącach setki, a nawet tysiące przedsiębiorców otrzymały od Polskiego Funduszu Rozwoju (PFR) wezwania do zwrotu subwencji z programów pomocowych („Tarcza Finansowa”) — często powołując się na tzw. rekomendacje Centralnego Biura Antykorupcyjnego (CBA). Dla wielu firm jest to nagłe i stresujące postępowanie, które może zagrozić płynności finansowej i reputacji. Poniżej wyjaśniamy, o co najczęściej chodzi, jakie kroki warto podjąć od razu oraz jakie są realne opcje obrony — w języku przystępnym dla przedsiębiorców.
O co najczęściej chodzi w tych sprawach?
- PFR wysyła wezwania/pozwy opierając się na „rekomendacjach” CBA — czyli na informacjach od służb, które PFR interpretuje jako uzasadnione podejrzenie nadużyć. W wielu pismach PFR nie wskazuje jednak szczegółowo, jakie konkretnie nadużycie miałoby mieć miejsce.
- Skala problemu: liczba spraw jest znacząca — mówimy o setkach, a według doniesień o ponad tysiącu wezwań/pozywów w różnym stopniu. To pokazuje, że ryzyko nie jest jednostkowe.
- Rola CBA: przedstawiciele CBA (między innymi Zastępca Szefa CBA) podkreślali, że negatywne rekomendacje mają charakter informacyjny/niekoniecznie „wiążący” — co jest istotne przy formułowaniu linii obrony.
Co powinni zrobić przedsiębiorcy — kroki „do zrobienia” od razu
- Nie lekceważ pisma — reaguj terminowo. Wezwanie lub pozew ma konkretne terminy (odpowiedź, sprzeciw, wniesienie dowodów). Brak odpowiedzi może doprowadzić do wydania orzeczenia bez rozpoznania Twoich argumentów.
- Zbierz i zabezpiecz dokumenty związane z subwencją: umowa/regulamin subwencji, dokumenty księgowe pokazujące wykorzystanie środków, wyciągi bankowe, dowody zakupu, dowody zatrudnienia (jeśli dotyczy warunku utrzymania zatrudnienia), korespondencję z PFR i e-wentualne odpowiedzi CBA/PFR. Brak dokumentów znacznie utrudnia obronę.
- Sprawdź podstawę prawną roszczenia PFR — czy PFR wskazał konkretny zapis umowy, regulaminu programu lub konkretne naruszenie. Jeśli roszczenie opiera się wyłącznie na „rekomendacji CBA” bez wskazania naruszenia — to istotny punkt do kwestionowania.
- Nie podpisuj ugody / przyznania bez konsultacji prawnika. W wielu przypadkach ugoda bez analizy może być gorsza niż walka w sądzie — zwłaszcza jeśli PFR nie ma solidnych dowodów.
- Skontaktuj się z prawnikiem specjalizującym się w sporach z PFR — szybka analiza pozwala ustalić linię obrony i zebrać brakujące dowody. Nasza kancelaria prowadzi takie sprawy praktycznie i procesowo. (Szczegóły kontaktu i agendy spotkania poniżej.)
Przykładowe możliwości obrony (linie procesowe stosowane w praktyce)
Poniżej prezentujemy najczęściej skuteczne argumenty i strategie dowodowe — oczywiście dobór strategii zależy od konkretnej sprawy.
- A. Brak wiążącego charakteru rekomendacji CBA
Argument: Rekomendacje CBA mają charakter informacyjny — same w sobie nie zastępują ustalenia naruszenia przez PFR ani nie są dowodem, że subwencja została „nienależnie” wypłacona. W piśmiennictwie i wypowiedziach funkcjonariuszy CBA zwracano uwagę, że rekomendacje nie są automatycznie jednoznaczne. W niektórych sprawach sądy dostrzegły ten problem. - B. Brak konkretnego uzasadnienia i dowodów po stronie PFR
Argument: PFR powinien wskazać jaki konkretnie przepis/regulamin naruszono i jakie dowody na to posiada. Jeżeli pozwom brak elementarnego przypisania naruszenia, są to „puste” roszczenia, które można podważyć procesowo i merytorycznie. - C. Wykazanie, że subwencja została wykorzystana zgodnie z celem/regulaminem
Argument i dowody: szczegółowo udokumentowane wydatki, rachunki, raporty księgowe, ewidencje zatrudnienia itp. Jeśli przedsiębiorca udowodni prawidłowe wykorzystanie środków, żądanie zwrotu staje się nieuzasadnione. To jedna z silniejszych linii obronnych. - D. Błędy proceduralne w działaniach CBA lub PFR
Argument: jeżeli są dowody na błędy przy formułowaniu rekomendacji (np. nieuwzględnienie istotnych okoliczności) lub procedury (np. naruszenie tajemnicy wskutek przekazania informacji), to można wytoczyć środki zaradcze i wnioski dowodowe. - E. Odwołania do standardów unijnych dotyczących korekt finansowych i proporcjonalności
Argument: w pewnych sytuacjach można wskazywać, że pieniężne korekty/żądania zwrotu powinny odpowiadać zasadom proporcjonalności i wymogu wykazania konkretnego wpływu finansowego. W tym kontekście przydatne są wytyczne Komisji Europejskiej dotyczące korekt finansowych oraz dyrektywa PIF (walki z nadużyciami wobec interesów finansowych UE) — te akty regulacyjne i wytyczne są często cytowane przy analizie, czy żądanie zwrotu ma stosowną podstawę i proporcjonalność.
Co nasza kancelaria (praktyka) oferuje i czego możesz się spodziewać po spotkaniu
Możemy reprezentować Twoją firmę w sporze z PFR — prowadzimy analizę dokumentów, przygotowujemy sprzeciwy/odpowiedzi na pozwy oraz reprezentujemy klientów w sądach. Posiadamy doświadczenie procesowe.
Zapraszamy do kontaktu i umówienia spotkania.
Podczas spotkania z naszą kancelarią omówimy szczegółowo:
- Podstawy prawne i przesłanki dochodzenia zwrotu subwencji.
- Najczęściej podnoszone przez PFR zarzuty (co PFR zwykle zarzuca i jak to sprawdzić).
- Praktyczne wskazówki, jak przygotować się do ewentualnych roszczeń — dokładna lista dokumentów i dowodów, które warto zgromadzić.
- Konkretne przykłady rozwiązań i strategii obronnych, które w praktyce skutkowały oddaleniem roszczeń PFR (na podstawie spraw prowadzonych przez naszą kancelarię).
Przykładowy plan obrony krok po kroku (schemat działania)
- Natychmiastowa analiza pisma PFR — terminowe zgłoszenie sprzeciwu/odpowiedzi.
- Zabezpieczenie dokumentów finansowych i operacyjnych — zestawienie wydatków, księgi, wyciągi bankowe, dokumentacja pracownicza.
- Ocena prawna podstaw roszczenia — regulamin programu, umowa subwencji, treść rekomendacji CBA.
- Przygotowanie wniosków dowodowych — opinie biegłych (jeśli potrzebne), wyjaśnienia finansowe, dowody wykonania celu subwencji.
- Negocjacje / proces — zależnie od siły argumentów: propozycja ugody z zabezpieczeniami lub odważne prowadzenie sprawy w sądzie.
Podsumowanie
Wezwanie lub pozew od PFR o zwrot subwencji to poważna sprawa, ale nie wyrok. Kluczowe są szybka reakcja, rzetelne zgromadzenie dokumentów i umiejętne zakwestionowanie podstaw roszczenia (szczególnie gdy opiera się ono jedynie na rekomendacji CBA bez konkretnych dowodów naruszenia). Prawo unijne (wytyczne Komisji Europejskiej o korektach finansowych, Dyrektywa PIF) i orzecznictwo dają narzędzia do obrony, a doświadczenie procesowe zwiększa szanse na korzystne rozstrzygnięcie.
Jeśli otrzymałeś wezwanie lub pozew od PFR — skontaktuj się z nami. Umówimy spotkanie, przeanalizujemy dokumenty i przedstawimy strategię dopasowaną do Twojej sytuacji. Spotkanie obejmie omówienie: (1) podstaw prawnych, (2) najczęściej powtarzanych zarzutów przez PFR, (3) listy dokumentów do przygotowania, (4) strategii i przykładów naszych skutecznych działań.