Zawierasz umowy z dystrybutorami i producentami, które zawierają zakaz sprzedaży produktów w określonym kanale sprzedażowym, np. przez Internet? Albo jesteś dystrybutorem lub producentem i stosujesz taką umowę? Zapoznaj się z ważną decyzją Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (Decyzja RGD nr 2/2015) zgodnie z którą takie działanie stanowi praktykę ograniczającą konkurencję. Poniżej dowiesz się dlaczego takie działanie jest niedozwolone i jakie są zagrożenie dla przedsiębiorcy.
Wszelkie formy sprzedaży przez Internet są zakazane
Wszystko zaczęło się od zapisu w umowie handlowej zawieranej przez dystrybutora ze sprzedawcami:
„Wszelkie formy sprzedaży przez Internet lub za pośrednictwem handlu niestacjonarnego (sprzedaż wysyłkowa itp.) są zakazane ze względu na wymóg odnośnie indywidualnego doradztwa w momencie sprzedaży produktu (patrz § 4p.7). Dopuszczalne są marketing i publikowanie informacji o produktach w Internecie”
UOKiK w swojej decyzji z 30 czerwca 2015 r. uprawdopodobnił, że stosowanie powyższego zapisu w umowie stanowi praktykę ograniczającą konkurencję, o której mowa w art. 6 ust. 1 pkt. 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów.
Na uwagę zasługuje, że w niniejszej sprawie UOKiK przeprowadził kontrolę z przeszukaniem, którego przedmiotem było ustalenie obowiązujących w spółce zasad sprzedaży.
W swoich pismach z UOKiK dystrybutor podniósł szereg argumentów przemawiających za zasadnością stosowanego przepisu – m.in. zachowanie środków bezpieczeństwa, potrzebę osobistego doradztwa, ekskluzywny charakter produktu, strategia marketingowa producenta.
Ostatecznie jednak dystrybutor wystąpił z wnioskiem o wydanie przez Prezesa UOKiK decyzji na podstawie art. 12 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, to jest decyzji nakładającej obowiązek wykonania złożonego zobowiązania, przedstawiając konkretną propozycję dotyczącą zmiany postępowania. Wydaje się, że rozwiązanie to było dla dystrybutora korzystniejsze niż ryzyko wdania się w spór z UOKiK.
Prezes UOKiK postanowił przychylić się do powyższego wniosku, czego efektem jest wydana decyzja oraz zobowiązanie przedsiębiorcy. Na marginesie warto jedynie wskazać, że Prezes odniósł się także do argumentu dotyczącego bezpieczeństwa – należy wskazać, iż prawnie wymagane normy bezpieczeństwa wózków dziecięcych nie wykluczają wykorzystania kanałów sprzedaży on-line. W związku z tym, zapewnienie bezpieczeństwa produktu, na które powoływała się strona postępowania, nie stanowi obiektywnego kryterium uzasadniającego stosowanie wskazanego w sentencj decyzji postanowienia.
Możliwe sankcje za stosowanie praktyki ograniczającej konkurencję
Dystrybutor w tej sprawie zobowiązał się do podjęcia działań zmierzających do zapobieżenia naruszeniom, w szczególności do zmiany wskazanego zapisu oraz aneksowania już zawartych umów o dystrybucji. Prezes UOKiK przystał na to rozwiązanie. W ten sposób przedsiębiorcy udało się uniknąć wydania decyzji stwierdzającej stosowanie praktyki i ryzyka nałożenia kary finansowej, która mogła w tym wypadku wynosić do 10 % przychodów za poprzedni rok rozliczeniowy.
Dlaczego postępowanie toczyło się tylko przeciwko dystrybutorowi, a nie także sprzedawcom
Warto zapytać, czy postępowanie UOKiK nie powinno się toczyć także przeciwko sprzedawcom, którzy zawierali umowę z dystrybutorem. Tutaj przytoczymy uzasadnienie UOKiK, które dokładnie wyjaśnia, dlaczego postępowanie zostało wszczęte tylko przeciwko organizatorowi porozumienia.
Analizując przesłanki możliwości zawiązania porozumienia, należy wskazać, że w postępowaniu antymonopolowym poprzedzającym wydanie niniejszej decyzji za rzut naruszenia ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów postawiono jedynie Investment Trading Consulting Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Skarszewach, jako organizatorowi systemu sprzedaży produktów „Emmaljunga”. Istotne bowiem jest, iż kierowniczą rolę w powstaniu i funkcjonowaniu porozumienia można przypisać Spółce ITC, która determinowała utrzymywanie współpracy handlowej ze specjalistycznym sprzedawcami, przestrzeganiem zakazu sprzedaży produktów przez Internet lub za pośrednictwem handlu niestacjonarnego, którego złamanie mogło skutkować rozwiązaniem umowy. W związku z tym, mimo faktycznego uczestnictwa w ewentualnym porozumieniu przedsiębiorców prowadzących sprzedaż detaliczną dystrybuowanych przez ITC produktów, okoliczności faktyczne uzasadniały wszczęcie postępowania wyłącznie przeciwko organizatorowi porozumienia – ITC Sp. z .o. Trzeba bowiem wziąć pod uwagę fakt, iż możliwość podjęcia działań zmierzających do wyeliminowania antykonkurencyjnego porozumienia z obrotu poprzez zmianę umów w zakresie kwestionowanego postanowienia z każdym ze sprzedawców detalicznych, leżała po stronie ITC. Jedynie ITC, jako wyłączny dystrybutor, może kształtować zasady współpracy z producentem „Emmaljunga”; w relację tę natomiast nie mogą ingerować poszczególni sprzedawcy. W oparciu o poczynione ustalenia, mając, również na względzie praktykę orzeczniczą Komisji Europejskiej (por. decyzja Komisji Europejskiej z dnia 5 października 2005 r. w sprawie COMP/E2/36623 36820 37275 – SEP i inni przeciwko Automobiles Peugeot SA – Dz. Urz. UE L z dnia 27.06.2006 r., Nr 173, poz. 20), dopuszczającą postawienie zarzutu jedynie organizatorowi antykonkurencyjnego systemu sprzedaży, właściwe i celowe było wszczęcie postępowania antymonopolowego jedynie w stosunku do Investment Trading Consulting Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Skarszewach.
Kluczowe w takim wypadku okazała się możliwość podjęcia działań zmierzających do wyeliminowania antykonkurencyjnego porozumienia z obrotu poprzez zmianę umów w zakresie kwestionowanego postanowienia z każdym ze sprzedawców detalicznych.
Podsumowanie
Wielu przedsiębiorców zapomina zawierając umowy dotyczące dystrybucji o ryzyku naruszenia zakazu ograniczania konkurencji. Jak pokazuje niniejsza sprawa Prezes UOKiK w miarę swoich możliwości kontroluje także tę sferę działań przedsiębiorców. Dlatego warto mieć na uwadze aby zawierając umowy nie prowadzić do ograniczania konkurencji.
